Ένα από τα πλέον γραφικά χωριά του νομού Ηρακλείου, πλούσιο σε εναλλακτικές δραστηριότητες, είναι οι Κάτω Αρχάνες. Περιπατητικά μονοπάτια, άλση, αρχαιολογικοί χώροι και η φιλοξενία των κατοίκων είναι κομμάτια που συνθέτουν το παζλ του οικισμού.

Συγκεκριμένα στον οικισμό υπάρχει το Μουσείο Κρητικής Ιστορίας και Παράδοσης, ο αρχαιολογικός χώρος στο Φουρνί, ενώ από το χωριό περνάει το μονοπάτι Ε4 που ξεκινάει από τον Γιούχτα και καταλήγει κοντά στην Κνωσό.

Οι Κάτω Αρχάνες βρίσκονται περίπου 15 χλμ από την πόλη του Ηρακλείου, χτισμένες σε υψόμετρο 360μ, στην είσοδο της κοιλάδας των Αρχανών. Στην είσοδο του χωριού δημιουργείται ένα άνοιγμα ανάμεσα στους δύο λόφους που βρίσκεται ο οικισμός από όπου μπορεί κανείς να θαυμάσει τη θέα μέχρι τη νήσο Δίας.

Ο οικισμός ανήκει διοικητικά στο δήμο Αρχανών Αστερουσίων, ενώ το τοπικό του διαμέρισμα συνθέτουν τα χωριά Αμπελά, Κερά Ελαιούσα και Πατσίδες. Οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής ασχολούνται κυρίως με την αμπελοκαλλιέργεια.

Στο τοπικό διαμέρισμα μένουν συνολικά 640 κάτοικοι. Συγκεκριμένα, στις Κάτω Αρχάνες κατοικούν περίπου 400 άτομα, στα Αμπελά 60, στη Κερά Ελαιούσα 20 και στις Πατσίδες περίπου 160.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Η ιστορία του χωριού χάνεται στα βάθη των αιώνων και πολλές φορές ταυτίζεται με την ιστορία των Άνω Αρχανών, με την κοινή ονομασία Αρχάνες.

Με την ονομασία Arcanes Catto αναφέρεται στην απογραφή του Καστροφύλακα.

Το 1630, στον κατάλογο του Βασιλικάτα αναφέρεται και ο οικισμός των Πατσίδων με τον διαχωρισμό Pacidhes Apano και Pacidhes Catto.

Στις Πατσίδες έγινε η απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράιπε.

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ

Στις Κάτω Αρχάνες βρίσκονται οι ναοί του Αγίου Νικολάου και της Κοίμησης της Θεοτόκου, ενώ στις Πατσίδες υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής.