Ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του αρχαίου πολιτισμού βρίσκεται μόλις 5 χλμ νοτιοανατολικά του Ηρακλείου, σε μία κατάφυτη περιοχή με ελιές, αμπέλια και κυπαρίσσια, στο ύψωμα της Κεφάλας. Ο λόγος για το μεγαλύτερο και ισχυρότερο κέντρο του Μινωικού Πολιτισμού την Κνωσό.

Η αρχαία Κνωσός κατοικήθηκε από τα τέλη της 7^ης χιλιετίας μέχρι και τα ρωμαϊκά έτη. Σε όλη την μακραίωνη πορεία της γνώριζε μονίμως αναπτυξιακές τάσεις τόσο του πληθυσμού όσο και της ισχύος της. Ο Έβανς υπολόγισε τους κατοίκους της Κνωσού να φτάνουν τους 80.000.

Περίπου το 1700 π.Χ. η Κνωσός καταστρέφεται από ένα μεγάλο σεισμό, όμως ανοικοδομείται ξανά. Η πόλη καταστρέφεται ξανά το 1450 π.Χ. Μετά την τελευταία καταστροφή, στην Κνωσό μετοικούν Μυκηναίοι, χωρίς όμως να χτίσουν ανάκτορα. Το 67π.Χ. καταλαμβάνεται από Ρωμαίους που δημιουργούν αποικία με το όνομα Colonia Julia Nobilis. Στην περίοδο αυτή ανήκει η ''έπαυλη του Διονύσου'' με τα θαυμάσια ψηφιδωτά.

Στη βυζαντινή εποχή η Κνωσός αποτέλεσε έδρα επισκόπου, ενώ διατηρούνται ακόμη τα λείψανα βασιλικής του 6ου αι. μ.Χ. Μετά την αραβική κατάκτηση της Κρήτης, το λιμάνι του Ηρακλείου αρχίζει να αποκτά μεγαλύτερη σπουδαιότητα, ενώ η Κνωσός αρχίζει να ξεχνιέται.

Την Κνωσό εντόπισε ο Μίνωας Καλοκαιρινός το 1878, ενώ οι συστηματικές ανασκαφές ξεκίνησαν από τον Έβανς το 1900.

Σύμφωνα με την παράδοση το ανάκτορο της Κνωσού αποτέλεσε την έδρα του βασιλιά Μίνωα.

Η αρχιτεκτονική της Κνωσού

Το κτιριακό συγκρότημα αναπτύσσεται σε ένα χώρο περίπου 22.000 τ.μ., με το πρώτο ανάκτορο να χρονολογείται από το 2000 π.Χ. Στα μέσα του 15^ου αιώνα οικοδομήθηκε νέο μεγαλοπρεπέστερο ανάκτορο.

Το ανάκτορο της Κνωσού χωρίζεται σε διάφορα τμήματα, καθένα από τα οποία έχει ξεχωριστή χρήση. Ήταν πολυόροφο, χτισμένο με πελεκητούς δόμους και διακοσμημένο με θαυμάσιες τοιχογραφίες που απεικόνιζαν πιθανόν θρησκευτικές τελετές. Η πρόσβαση γινόταν από τρεις εισόδους που βρίσκονταν στη βόρεια, τη δυτική και τη νότια πλευρά του. Γύρω από την κεντρική αυλή αναπτύσσονται τέσσερις πτέρυγες. Έτσι στην δυτική πλευρά του ανακτόρου υπάρχουν συγκεντρωμένες οι αίθουσες των τελετών στους επάνω ορόφους, οι δημόσιες αποθήκες (18 μακρόστενα δωμάτια) με τα μεγάλα πιθάρια, τα ιερά, τα θησαυροφυλάκια καθώς επίσης και η αίθουσα του θρόνου που αποτελείται από τον προθάλαμο και τον κυρίως χώρο του θρόνου. Στο νοτιοδυτικό τμήμα του ανακτόρου βρίσκεται η Δυτική Αυλή και η Δυτική Είσοδος που οδηγεί στο Διάδρομο Πομπής, που ήταν διακοσμημένος με τοιχογραφίες ("Πρίγκιπας με τα κρίνα"). Στην αριστερή πλευρά του διαδρόμου βρίσκονται τα Προπύλαια και τα περίφημα Διπλά Κέρατα, ένα από τα ιερά σύμβολα της μινωικής θρησκείας.

Στην ανατολική πλευρά του αναπτύσσονταν τα βασιλικά διαμερίσματα, στα οποία οδηγούσε ένα μεγάλο κλιμακοστάσιο, τα δωμάτια του προσωπικού και ένα ιερό. Από τα σημαντικότερα δωμάτια είναι η αίθουσα των Διπλών Πελέκεων και το Διαμέρισμα της Βασίλισσας με την τοιχογραφία των δελφινιών. Στα βόρεια και ανατολικά του διαμερίσματος της βασίλισσας βρίσκονται οι βασικές αποθήκες καθώς επίσης και ο Διάδρομος του Ζατρικίου (ένα είδος σκακιού). Ανατολικότερα κατασκευάστηκαν επίσης τα διάφορα εργαστήρια, καθώς και οι βασιλικές αποθήκες. Στην βόρεια πτέρυγα κυριαρχεί το λεγόμενο "Tελωνείο", μία δεξαμενή καθαρμών και ένα λιθόκτιστο θέατρο. Από το θέατρο ξεκινάει Πλακόστρωτος Δρόμος που οδηγούσε στο μικρό ανάκτορο. Τέλος, στη νότια πτέρυγα υπήρχε το μεγαλοπρεπές νότιο Πρόπυλο.