Η μαγευτική Χρυσή ή Γαϊδουρονήσι, με τις υπέροχες παραλίες με τα γαλαζοπράσινα νερά , είναι ένας πολύ δημοφιλής προορισμός τόσο για τους ντόπιους όσο και για τους ξένους τουρίστες.

Το μικρό και επίπεδο νησί της Χρυσής βρίσκεται περίπου 8 ναυτικά μίλια νότια της Ιεράπετρας. Από τις αρχές Μαΐου μέχρι τα τέλη Σεπτέμβρη υπάρχουν καθημερινά δρομολόγια σκαφών που ξεκινούν από την Ιεράπετρα και έπειτα από σχεδόν μία ώρα ταξίδι φτάνουν στην προβλήτα του νησιού, που βρίσκεται στην νότια πλευρά, στη θέση Βουγιού Μάτι.

Στην Χρυσή υπάρχει ένα περίπτερο του δήμου Ιεράπετρας και μία ταβέρνα από όπου μπορεί κανείς να προμηθευτεί φαγητό και ρόφηματα.

Το νησί έχει μέγιστο μήκος 5χλμ, μέσο πλάτος 1χλμ και η έκταση του φτάνει τα 5τχλμ. Το ψηλότερο σημείο φτάνει τα 31μ ύψος και βρίσκεται ανατολικά στη θέση Κεφάλα, όπου υπάρχει και το δασικό φυλάκιο. Από το σημείο έχει κανείς θέα σε ολόκληρο το νησί. Ακολουθώντας το μονοπάτι, συνολικού μήκους 10χλμ, θα ανακαλύψετε τις παραλίες του νησιού, που έχουν χρώμα από εξωτικά μέρη.

Στο όμορφο αυτό νησάκι υπάρχουν πολλές παραλίες για να κάνετε το μπάνιο σας. Νότια, δίπλα από το μικρό λιμανάκι, υπάρχει μια αμμώδης παραλία με ομπρέλες. Στην συνέχεια βρίσκουμε και άλλους μικρούς κόλπους. Η δημοφιλέστερη παραλία είναι η Χρυσή Άμμος. Η εν λόγω παραλία βρίσκεται στη βόρεια μεριά του νησιού. Η ιδιαιτερότητα της Χρυσή Άμμου είναι ότι είναι γεμάτη με κοχύλια. Δυτικά συναντάμε την παραλία του Χατζηβόλακα. Πρόκειται για μια βραχώδη παραλία, περιτριγυρισμένη από υπεραιωνόβιους κέδρους. Βορειοανατολικά δεσπόζει η απόμερη παραλία Καταπρόσωπο. Απέναντι από την παραλία βλέπουμε το μικρό νησάκι “Μικρονήσι”.

Η θάλασσα γύρω από το νησί είναι ρηχή, σε απόσταση 1χλμ προς Βορρά και 500μ προς νότο δεν ξεπερνά τα 100μ βάθους.

Σχεδόν ολόκληρη η Χρυσή αποτελείται από άμμο. Οι άμμος του νησιού παίζει με τα χρώματα και εμφανίζεται σε άλλες περιοχές με χρυσό χρώμα, σε άλλες με καστανοκόκκινο, σε άλλες με γκριζοπράσινο και σε άλλες με μαύρο. Στις βόρειες παραλίες υπάρχουν απολιθώματα από συνολικά 49 είδη κοχυλιών, πεταλίδων, κοραλλιών και αχινών, που αντικαθιστούν την άμμο. Η μορφή του νησιού καθώς και το έδαφος του οφείλονται στην έκκρηξη ηφαιστείου που έγινε χιλιάδες χρόνια πριν, μέχρι τότε η Χρυσή ήταν βυθισμένη μέσα στο Λιβυκό πέλαγος.

Το νησί παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για την πανίδα του, η οποία είναι αναπτυγμένη δυσανάλογα με το μέγεθος του. Στην Χρυσή συναντάμε κέδρους, θαμνοκυπάρισσους, σχίνους και αμμόφιλη βλάστηση. Η πυκνότητα των κέδρων υπολογίζεται στα 14 δέντρα ανά στρέμμα.

Όσον αφορά την πανίδα της περιοχής έχουν αναφερθεί πάνω από 120 είδη μεταναστευτικών πουλιών, ενώ στις παραλίες του νησιού εκκολάπτουν τα αυγά τους χελώνες caretta caretta. Παλαιότερα, έκαναν συχνά την εμφάνιση τους οι μεσογειακές και υπό εξαφάνιση φώκιες Monachus Monachus. Πλέον αποτελεί σπάνιο φαινόμενο.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Ανατολικά και δυτικά της Χρυσής υπάρχουν εμφανή ίχνη παλαιού οικισμού, ο οποίος χρονολογείται κατά την Μινωική εποχή. Ο οικισμός ήκμασε για το εμπόριο πορφύρας, της κόκκινης χρωστικής που προερχόταν από το κοχύλια, η οποία προοριζόταν για την βαφή των βασιλικών ρούχων.

Το μοναδικό σπίτι που υπάρχει στο νησί, βορειοανατολικά, κοντά στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, είναι χτισμένο πάνω σε αρχαίες εγκαταστάσεις.

Στο νησί έχουν βρεθεί πηγάδια και λαξευτοί τάφοι. Ο μεγαλύτερος είναι Ρωμαϊκής εποχής.

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ

Στην Χρυσή, δυτικά της παραλίας Χατζηβόλακας, δεσπόζει το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Η εκκλησία χρονολογείται πιθανόν από τον 13ο αιώνα. Στον Άγιο Νικόλαου κρατάνε συντροφιά μια παλιά αλυκή και ο φάρος του νησιού, που βρίσκονται δίπλα του.