Το όνομα του οικισμού συναντάται πάνω από 3.400 χρόνια, χωρίς να έχει αλλάξει από τότε το τοπωνύμιο του χωριού.
Το χωριό απέχει περίπου 12χλμ από το Ηράκλειο και διοικητικά υπάγεται στο δήμο Μαλεβιζίου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, στην Τύλισο μένουν 933 κάτοικοι. Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία.
Αρκετά σπίτια του χωριού έχουν νεοκλασικά στοιχεία στην αρχιτεκτονική τους, ενώ στο κέντρο του χωριού βρίσκονται δύο αρχοντικά του 20ου αιώνα που έχουν κηρυχθεί διατηρητέα.
Στον οικισμό έχουν βρεθεί αρκετά αρχαιολογικά ευρήματα, με τα μινωικά μέγαρα να αποτελούν κόσμημα για την περιοχή. Φαίνεται μάλιστα ότι η αρχαία Τύλισος συνδεόταν με την Κνωσό.
Στολίδι της Τυλίσου αποτελεί και η ενετική κρήνη που βρίσκεται στην όμορφη πλατεία του χωριού, με τα αρκετά καφενεία, όπου μπορεί κανείς να απολαύσει τον παραδοσιακό ελληνικό καφέ του.
Πολύ κοντά στον οικισμό, δρόμο που ενώνει την Τύλισο με το Ηράκλειο, βρίσκεται το τουριστικό συγκρότημα Αρόλιθος ή Σερβύλλι, το οποίο αναπαριστά κρητικό παραδοσιακό χωριό. Στον Αρόλιθο υπάρχει ξενοδοχείο, ταβέρνες, μουσείο Αγροτικής Ιστορίας και Λαϊκής Τέχνης.
Πέρα από τα ανθρώπινα δημιουργήματα, η φύση έβαλε τα δυνατά της για να δημιουργήσει αυτόν τον όμορφο τόπο. Η Τύλισος βρίσκεται σε μια κοιλάδα κατάφυτη από ελιές και αμπέλια.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η ιστορία της περιοχής ξεκινάει πολλούς αιώνες πριν, όταν χτιζόταν η αρχαία Τύλισος. Ευρήματα που πιστοποιούσαν την ύπαρξη αρχαίας πόλης στο σημείο βρέθηκαν τυχαία το 1906, όταν ένας κάτοικος του χωριού έσκαβε και βρήκε τέσσερεις μεγάλους λέβητες τους οποίους πήγε στο Ηράκλειο για να τους πουλήσει. Σε κάποιο εργαστήρι χαλκού τους εντόπισαν αρχαιολόγοι που τους αγόρασαν για το Μουσείο Ηρακλείου.
Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 1912 και διήρκησαν τρία χρόνια, ενώ οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης των μεγάρων ξεκίνησαν το 1940 και συνεχίστηκαν και στη δεκαετία του ’50.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα της Τυλίσου φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
ΤΟΠΩΝΥΜΙΟ
Το τοπωνύμιο είναι προελληνικό και δεν έχει αλλάξει για 3.400 χρόνια.
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
Πολιούχος της Τυλίσου είναι ο Άγιος Νικόλαος, ενώ η παλιότερη εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στην Μεταμορφωση του Σωτήρος, με τοιχογραφίες που χρονολογούνται από τις αρχές του 14ου αιώνα.
Επίσης, στην θέση Πλάκα βρίσκουμε την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Μεθυστή.
ΛΑΪΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Λέγεται ότι στην θέση Πλάκα, όπου βρίσκεται πράγματι μια πλάκα, υπήρχε κάποτε ένα γόνιμο χωράφι. Ο γεωργός που το καλλιεργούσε παρακάλεσε κάποτε τον Άγιο Γεώργιο να τον βοηθήσει να τελειώνει το όργωμα και τη σπορά εγκαίρως για να προλάβει να πάει στην εκκλησία την ημέρα της γιορτής του. Ο Άγιος τον βοήθησε κι εκείνος επανάλαβε την παράκληση του και της επόμενες χρονιές ώσπου ο Άγιος τον τιμώρησε και έκανε το χωράφι του πλάκα.
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Την ημέρα του εορτασμού του πολιούχου του χωριού, του Αγίου Νικολάου, στις 6 Δεκεμβρίου, γίνεται πανηγύρι και σερβίρεται τηγανιτός βακαλάος.