Λυχναράκια, ανεβατά, βαμμένα αυγά και αρνί στο φούρνο ή αντικριστό, όμως μόνο αυτά χαρακτηρίζουν το Πάσχα στην Κρήτη; Σίγουρα όχι, αλλά οι μυρωδιές που βγαίνουν από τις κουζίνες τις μέρες της Μεγαλοβδομάδας μένουν αλησμόνητες.

Πολλά έχουν αλλάξει από τον τρόπο εορτασμού του Πάσχα σε παλιότερες επόχες. Πολλά έθιμα έχουν εκλείψει κι άλλα όχι. Αρκετά έθιμα της Κρήτης για το Πάσχα είναι ίδια ή σχεδόν ίδια με άλλες περιοχές της Ελλάδας.

Υπάρχουν αρκετά Πασχαλινά έθιμα στην Κρήτη, άλλα ξεχασμένα κι άλλα όχι. Πολλές φορές ταυτίζονται με έθιμα της υπόλοιπης Ελλάδας. Το Πάσχα στην Κρήτη ταυτιζόταν με την παρασκευή ψωμιού και την θεραπεία των ασθενειών, ενώ ο ρόλος των πιστών ανάλογα με το φύλλο τους ή την οικογενειακή του κατάσταση διέφερε. Ας τα δούμε όλα με τη σειρά.

Κατά την διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας πλήθος πιστών κατακλύζει τις εκκλησίες.

Καθ’ όλη την διάρκεια της Μεγαλοβδομάδας απαγορευόταν η διασκέδαση καθώς και κάθε είδους βαριά εργασία, εκτός από εκείνες που αφορούσαν την γιορτή της Λαμπρής. Εκτός από τις εργασίες που αφορούσαν το τραπέζι της Ανάστασης άλλη μία δουλειά που θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί από τις νοικοκυρές ήταν το ασβέστωμα του σπιτιού. Το άσπρισμα συμβολίζει την ψυχική κάθαρση.

Την Μεγάλη Τετάρτη φτιαχνόταν το προζύμι της χρονιάς. Οι γυναίκες πήγαιναν τη ζύμη στην εκκλησία για να την ευλογήσει ο παπάς και να ανέβει. Το προζύμι ανανεώνεται σε κάθε ζύμωμα και διατηρείται όλο τον χρόνο.

Τα αυγά βάφονται την Μεγάλη Πέμπτη, ενώ το βράδυ οι πιστοί πήγαιναν στην εκκλησία με ένα μαύρο κορδόνι. Κάθε φορά που ο παπάς διάβαζε ένα ευαγγέλιο, εκείνοι έκαναν έναν κόμπο στο κορδόνι. Το κομποσκοίνι αυτό το έβαζαν στο εικονοστάσι.

Πασχαλινά κάλαντα

Εκεί ψηλά στο Γολγοθά σταυρώσαν το Χριστό μας

Και τονε περιπαίξανε τον Άγιο Θεό μας.

Στην κεφαλή του βάλανε ακάνθινο στεφάνι,

Για να τον στέψουν βασιλιά, ο νους μας δεν το βάνει.

Αντί νερό του δώσανε ξίδι με το σφουγγάρι

Τη δίψα να του σβήσουνε γιατί τονε μεγάλη.

Το πνεύμα του παρέδωσε εις το Θεό Πατέρα

Κι έγειρε το κεφάλι του άψυχο στον αγέρα.

Σεισμός μέγας εγίνηκε κι οι τάφοι ανοιχτήκαν

Και οι νεκροί σηκώθηκαν στον κόσμο εφανήκαν.

Κι η Παναγιά η μάνα του έκλαιγε και πονούσε

Και χτύπαγε το στήθος της όπως τονε θωρούσε.

Οι αμαρτίες όλων μας σταυρώσαν το Χριστό μας

Και αναλογιστήκαμε το χρέος το δικό μας.

Και τώρα περιμένουμε Ανάσταση Χριστού μας

Ευλαβικά να ψάλουμε τη δόξα του Θεού μας.

Χριστός ανέστη όλοι μας θα πούμε απόψε πάλι

Και θ’ ακουστεί στα πέρατα η δόξα η μεγάλη.

Σ’ αυτό το σπίτι που ‘ρθαμε πέτρα να μη ραγίσει

Κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνια πολλά να ζήσει.