Το Σπήλι είναι ένας παραδοσιακός ορεινός οικισμού του δήμου Αγίου Βασιλείου, της περιφερειακής ενότητας Ρεθύμνης. Ο οικισμός είναι χτισμένος αμφιθεατρικά, στην δυτική πλαγιά του όρους Βορίζη, που αποτελεί προέκταση του Ψηλορείτη. Το Σπήλι απέχει περίπου 30χλμ από την πόλη του Ρεθύμνου και είναι αδιαμφισβήτητα ένα από τα ομορφότερα χωριά της Κρήτης.

Στην πλατεία του χωριού με τα αιωνόβια πλατάνια βρίσκεται και η περίφημη κρήνη με τις 25 λεοντοκεφαλές, που από το στόμα τους ρέει πόσιμο νερό. Τριγύρω υπάρχουν αρκετές ταβέρνες, παραδοσιακά καφενεία, καθώς και διάφορα άλλα καταστήματα. Επίσης, αξίζει τον κόπο να περιηγηθεί κανείς στους δρόμους του χωριού και να ανακαλύψει τα υπέροχα αρχοντικά και τις παλιές εκκλησίες. Στον οικισμό διασώζονται αρκετοί παραδοσιακοί νερόμυλοι.

Επιπλέον, κοντά στο Σπήλι βρίσκεται η είσοδος του Κουρταλιώτικού φαραγγιού, που καταλήγει στο Πρέβελη, ενώ από το ξωκλήσι του Αγίου Πνεύματος, που βρίσκεται βόρεια του χωριού, ξεκινάει το Ευρωπαϊκού μονοπάτι Ε4 «Σπήλι-Γερακάρι».

Στον οικισμό, των 564 κατοίκων, υπάρχουν ακόμα τράπεζες, ταχυδρομείο, κέντρο υγείας, αστυνομία, μέχρι και συνεδριακό κέντρο.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Λέγεται ότι το Σπήλι υπήρχε από την Β’ Βυζαντινή περίοδο. Ωστόσο, γραπτές αναφορές για τον οικισμό βρίσκουμε από το 1577, στον Barozzi, ο οποίος αναφέρει ότι το χωριό ήταν χωρισμένο σε δύο περιοχές το Σπήλι επώδες και το Σπήλι πέρα.

Οι κάτοικοι της περιοχής είχαν ενεργή συμμετοχή τόσο κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας όσο και κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής.

ΤΟΠΩΝΥΜΙΟ

Το Σπήλι οφείλει το όνομα του στις πολλές σπηλιές που υπάρχουν στο βουνό Βορίζη.

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ

Ο καθεδρικός μητροπολιτικός ναός που βρίσκεται στο Σπήλι είναι αφιερωμένος στον Απόστολο Παύλο. Στον οικισμό βρίσκουμε, επίσης, τις εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και των Αγίων Θεοδώρων.