Το γραφικό Οροπέδιο Λασιθίου είναι το μεγαλύτερο και ευφορότερο οροπέδιο της Κρήτης και αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τόπους της νήσου λόγω της ιδιαίτερου φυσικού του κάλλους, της ιστορίας του, των μύθων του και των παραδόσεων του, που αντέχουν στον χρόνο.Το Οροπέδιο Λασιθίου είναι ένα από τα τρία οροπέδια της μεγαλονήσου (Νίδα της Ίδης, στο Ρέθυμνο, και Οροπέδιο Ομαλού, στα Χανιά) και βρίσκεται σε υψόμετρο 817-900 μέτρων πάνω στην Οροσειρά Δίκτη. .Πρόκειται για ένα στενόμακρο οροπέδιο, με το μήκος του να φτάνει τα 10χλμ και το πλάτος του έως και τα 5χλμ. Από την περιοχή περνάει και ένας από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Κρήτης, ο Αποσελέμης, ο οποίος καταλήγει στο ομώνυμο φράγμα.

Στην ανατολική πλευρά του οροπεδίου βρίσκεται ο λόφος Κεφάλα, ο οποίος χωρίζει το οροπέδιο σε δύο μέρη, το ανατολικό και το δυτικό. Το δυτικό μέρος είναι μεγαλύτερο σε έκταση και στο υπέδαφος υπάρχουν άφθονα νερά.

Μάλιστα, τις δεκαετίες του '50 και του '60 το οροπέδιο αποτέλεσε ένα από τα πρώτα αιολικά πάρκα της Ευρώπης, με περίπου 16.000 ανεμόμυλους να αντλούν τα υπόγεια ύδατα. Οι μύλοι φτιάχτηκαν από τους Ενετός και του Πελοπονήσιους εποίκους, στα τέλη του περασμένου αιώνα. Στις μέρες μας υπάρχουν λίγοι μύλοι που θυμίζουν την μαγική εικόνα με τους χιλιάδες μύλους να γυρίζουν ακούραστα τα άσπρα τους πανιά για να καλύψουν τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής.

Σήμερα οι κάτοικοι της περιοχής ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν στραφεί και στον Αγροτουρισμό. Στα περισσότερα χωριά υπάρχουν παραδοσιακές ταβέρνες, ενώ σε κάποια (Τζερμιάδο, Άγιο Γεώργιο, Άγιο Κωνσταντίνο) υπάρχουν παραδοσιακοί ξενώνες.

Το οροπέδιο περιβάλλεται από τα ψηλά και επιβλητικά βουνά της οροσειράς Δίκτη, δημιουργώντας έτσι ένα φυσικό οχυρό για τα 18 χωριά, που είναι χτισμένα περιμετρικά του. Τα χωριά ενώνονται μεταξύ τους με ένα σχεδόν κυκλικό δρόμο περίπου 25χλμ. Οι οικισμοί που απαρτίζουν τον δήμο Οροπεδίου Λασιθίου είναι ο Αβρακόντες, η Κουδουμαλιά,ο Άγιος Γεώργιος, ο Άγιος Κωνσταντίνος, το Καμινάκι, το Κάτω Μετόχι, ο Άγιος Χαράλαμπος, το Λαγού, το Πινακιανό, το Μαρμακέτο, το Φαρσάρο, το Μέσα Λασίθι, το Μέσα Λασιθάκι, η Πλάτη, το Ψυχρό, ο Μαγούλας και το Τζερμιάδο, που αποτελεί έδρα του δήμου.

Λόγω της φυσικής οχυρωματικής μορφής του οροπεδίου, η πρόσβαση σε αυτό γίνεται από συγκεκριμένους δρόμους. Ο πρώτος βρίσκεται βορειοανατολικά από του Πατέρα τα Σελιά και συνδέεται με τον Άγιο Νικόλαου και ο δεύτερος από το Σελί της Αμπέλου που συνδέεται με το Ηράκλειο.

Αυτούς τους δρόμους ακολουθούν οι επισκέπτες της περιοχής τους χειμερινούς μήνες που η περιοχή ντύνεται στα λευκά, από χιόνι, αλλά και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες από τουρίστες που θέλουν να γνωρίσουν τον όμορφο τούτο τόπο, με τα πολλά και ενδιαφέροντα αξιοθέατα του.

Φτάνοντας στο οροπέδιο θα παρατηρήσετε ίχνη του αποστραγγιστικού έργου με τις ευθύγραμμες τάφρους (χαντάκια), που έφτιαξαν οι Ενετοί για να μεταφέρουν τα νερά που είχαν καλύψει την περιοχή επί δύο αιώνες. Οι γραμμές αυτές ονομάζονται Λινίες από την λατινική λέξη ligna, linea.

Άλλα αξιοθέατα της περιοχής είναι οι περίφημες μονές Κρυσταλλένιας και Βιδιανής, τα μικρότερα σε έκταση οροπέδια του Καθαρού, Νήσιμου και Λιμνάκαρου, το μοναδικό φαράγγι της περιοχής, του Χαυγά, αρχαιολογικοί χώροι καθώς και το Κρητικό Λαογραφικό Μουσείο, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και το Μουσείο Ελευθέριος Βενιζέλος. Στην περιοχή υπάρχουν και πάρα πολλά σπήλαια, σημαντικότερα όλων, το Δικταίο Άνδρο στο Ψυχρό και το Κρόνιο ή Τράπεζα στο Τζερμιάδο.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Τα ευρήματα της περιοχής φανερώνουν ότι το Οροπέδιο Λασιθίου κατοικήθηκε από την Νεολιθική εποχή. Την Μινωική εποχή το οροπέδιο αποτέλεσε ένα σημαντικό σταθμός λατρείας των θεών της αρχαιότητας.

Η αρχαιότερη γνωστή γραπτή μνεία του τοπωνυμίου Lasithi βρίσκεται στην Carta Concessionis ( εκχωρητήριο έγγραφο) του 1211.

Κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας, το 1293 το οροπέδιο Λασιθίου είχε κηρυχθεί ακατοίκητος τόπος, έπειτα από εισήγηση του Δούκα του Ηρακλείου στο Συμβούλιο των Ευγενών. Ο Δούκας είχε εξοργιστεί διοτί οι Λασιθιώτες δημιουργούσαν διάφορες δολιοφθορές και εξεγέρσεις και έβρισκαν καταφύγιο στο οροπέδιο. Έτσι, το οροπέδιο Λασιθίου έμεινε ακατοίκητο σχεδόν για 2 αιώνες.

Τον 15ο αιώνα οι Ενετοί αύξησαν τα στρατεύματα τους στο νησί, υπό το φόβο τουρκικής εισβολής. Η αύξηση του πληθυσμό και η αφορία των δημητριακών είχαν ως συνέπεια την έλλειψη τροφίμων. Τότε ο Δούκας του Ηρακλείου εισηγήθηκε στη Βενετία ότι δεν υπήρχε πια λόγος να μένει ακαλλιέργητος ο εύφορος τόπος, εφόσον τα πράγματα είχαν ησυχάσει και πλέον μπορούσε να καλλιεργηθεί είτε υπό την διοίκηση των Ενετών είτε με ενοικιαστήρια.

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας το οροπέδιο δεν κατοικήθηκε ποτέ από Τούρκους όμως υπέστη μεγάλες καταστροφές.

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Κάθε χρόνο διοργανώνονται αγώνες δρόμου με την ονομασία «Δικταίοι Αγώνες». Στους αγώνες αυτούς αθλήτες κάνουν τον γύρο του οροπεδίου.